Inleiding

Onze visie in het kort
Onze gemeente heeft een aantal sterke kenmerken. We zijn een groeiende grensgemeente met ruimte als troefkaart. Maar we zijn ook een sterk en verbindend streekcentrum tussen drie regio’s. En een gemeente die het beste van platteland en stad combineert. Maar vooral hebben we de kracht van de samenleving. Deze kenmerken zijn de basis voor onze visie op de ontwikkeling van Hardenberg tot 2040. De komende jaren willen we doorgroeien naar een streekcentrum 3.0 met een kwalitatief hoog voorzieningenniveau, een kwalitatief goed woningaanbod en een hoogwaardige woonomgeving. We willen groeien naar een economisch en verkeersknooppunt, sterk verbonden met de omliggende regio’s. Daarbij werken we aan onze infrastructuur, bereikbaarheid, toegankelijkheid en duurzaamheid.

Rode draad bij alles wat we doen is het behouden en versterken van de brede welvaart in landstad Hardenberg. In onze Omgevingsvisie staat dat daarvoor een schaalsprong nodig is. Én het toevoegen van kwaliteiten. Kortom: groei én bloei. Investeringen en verbeteringen in het woon-, leef- en werkklimaat fungeren als vliegwiel voor de brede welvaart van onze inwoners. We zetten in op kwaliteit van leven en het behoud van gemeenschapszin. Onze samenleving is veerkrachtig. Ze bestaat uit sterke gemeenschappen waarin mensen zelf verantwoordelijkheid nemen en omzien naar elkaar. In onze samenleving hebben inwoners zelf regie op hun fysieke gezondheid, hun mentale welbevinden en een betekenisvol bestaan. We werken aan een gezonde samenleving waarin iedereen meedoet en de kans krijgt zich zo goed mogelijk te ontwikkelen.

Hier past een gemeentelijke organisatie bij die snel en effectief reageert op veranderingen en uitdagingen in de omgeving. Met een cultuur die gericht is op innovatie en samenwerking.

Het verbindende element in ons coalitieakkoord is brede welvaart. Bij het streven naar brede welvaart voor onze inwoners, staan vier samenhangende speerpunten centraal.
• Hardenberg voor elkaar - over een vitale samenleving, leefbare kernen en stedelijke ontwikkeling.
• Hardenberg in balans - over de verscheidenheid van ons landelijk gebied.
• Knooppunt Hardenberg - over een vitale economie en goede bereikbaarheid.
• Duurzaam Hardenberg - over de energietransitie, klimaatadaptatie en een circulaire economie.

We hebben dit voor een groot deel al uitgewerkt in uitvoeringsprogramma’s en concrete opgaven.* Zoals het programma Mobiliteit, het programma Duurzaam Hardenberg, de nieuwe Economische koers en het programma Wonen. Deze programma’s geven ons richting op de beleidsvelden. Het thema ‘Hardenberg voor elkaar’ is nog volop in beweging. We werken dit speerpunt onder andere uit in ons nieuwe kernenbeleid. Ook zijn er raakvlakken met het programma ‘Veerkrachtig Hardenberg’ (voorheen Samen Door) dat in ontwikkeling is. In dit programma werken we met verschillende partners aan een toekomstbestendig maatschappelijk domein en perspectief voor onze inwoners. Dit programma rust op drie pijlers: veerkracht, bestaanszekerheid en veilig opgroeien.

*Niet te verwarren met de hoofdstukken in de Programmabegroting. Met uitvoeringsprogramma’s wordt bedoeld de concrete programmatische uitwerking van een specifieke opgave.

Groeien en bloeien
Groei en bloei zijn naar onze overtuiging onlosmakelijk met elkaar verbonden. Onze inzet op ruimtelijke kwaliteit, duurzaamheid, en sociaaleconomische en maatschappelijke vitaliteit zorgt voor groei en bloei. Zo geven we concreet invulling aan het streven naar brede welvaart voor onze inwoners: de kwaliteit van leven én van de leefomgeving.

Om onze ambities te realiseren moeten we blijven investeren in onze basisinfrastructuur. Dat betekent dat we zorgen voor woningbouw, werklocaties en mobiliteit (‘groeien’). Groeien is geen doel op zich. Het ondersteunt ons streven naar brede welvaart. Voor groei spelen we onze belangrijkste troefkaart: de fysieke ruimte in onze gemeente. Verantwoorde groei vraagt ook om investeringen in het bebouwde gebied. Denk aan centrumvoorzieningen. Zo bouwen we onze streekfunctie en ons voorzieningenniveau verder uit. Want dat is essentieel als gemeente in een grensregio met een verzorgingsgebied voor meer dan 100.000 inwoners en bezoekers.

Economische groei betekent niet vanzelf maatschappelijke bloei. Daarom werken we ook aan maatschappelijke vitaliteit (‘bloeien’) van onze inwoners. Met activiteiten op het gebied van bijvoorbeeld sport, cultuur, welzijn en maatschappelijke accommodaties. Dat doen we samen met maatschappelijke organisaties, inwoners en ondernemers.

Recent is in de raad het initiatief genomen voor het ontwikkelen van een ‘Groene en Gezonde maatlat’: een methode om biodiversiteit, klimaat en gezondheid een prominente plek te geven. Bij nieuwe en bestaande ontwikkelingen, zoals woonwijken en bedrijventerreinen. Gezondheid is sterk bepalend voor de kwaliteit van leven en daarmee van wezenlijk belang voor brede welvaart. Het opgroeien van kinderen in een gezonde en veilige leefomgeving is essentieel. Onze activiteiten op dat gebied krijgen een plek in ons gemeentelijk Gezondheidsbeleid. Daarnaast staan de zelfregie van de inwoner, het dichtbij organiseren van de juiste zorg en ondersteuning en de inzet op preventie centraal. Zo houden we de zorg beschikbaar, toegankelijk en betaalbaar. Ook zetten wij in op de financiële bestaanszekerheid voor onze inwoners. Hierbij hanteren wij het principe ‘genereus maar eenvoudig’.

Actuele gebeurtenissen en omgevingsfactoren
Door de actuele ontwikkelingen staan onze ambities en opgaven niet op zichzelf. Er gebeurt veel in onze samenleving en in de bredere omgeving. De toekomst laat zich steeds moeilijker voorspellen. Het gaat hier onder andere om:

• actuele vraagstukken rond bestaanszekerheid van onze inwoners
• gebeurtenissen in de wereld: in veel gebieden is er sprake van oorlog en conflict. Dichtbij in Europa is de oorlog in Oekraïne van grote betekenis. Op meerdere plaatsen in de wereld is een grote vluchtelingenstroom op gang gekomen, ook naar Nederland. Om hierop voor onze gemeente regie te houden is hiervoor recent het handelingskader voor het vluchtelingen- en migratievraagstuk aangeboden aan de raad. Dit kader maakt duidelijk welke vraagstukken er spelen en hoe we als gemeente daarin handelen.
• De klimaatverandering is steeds duidelijker merkbaar. De weersextremen nemen toe en leiden op diverse plaatsen tot crises, natuurrampen of anderszins kritieke situaties. De aandacht voor de wijze waarop we de wereld doorgeven aan generaties die na ons komen neemt toe. Klimaat en natuurdoelen zijn hoger op de agenda gekomen.
• Een grotere maatschappelijke onrust, meer polarisatie in de samenleving en een afgenomen vertrouwen in het functioneren van de overheid.

Nieuwe ontwikkelingen hebben effect op de mate waarin wij onze ambities en opgaven kunnen verwezenlijken. Ze dwingen ons om steeds goed te kijken en te luisteren naar wat er in de samenleving en in de wereld om ons heen gebeurt. En om onszelf de vraag te stellen of we onze koers moeten bijstellen. De visie staat. In strategie en uitvoering sturen we bij aan de hand van de ontwikkelingen en mogelijkheden die zich voordoen. Om aan te kunnen blijven sluiten bij de actualiteit, in te kunnen blijven spelen op externe financiële ontwikkelingen en cofinancieringskansen en recht te doen aan onderwerpen die verder weg gelegen zijn in de tijd, is het onze bedoeling elk jaar het kansen- en investeringsoverzicht aan te passen aan de laatste stand van zaken. Aan de hand van deze groslijst komen wij met een voorstel welke onderwerpen uit dit overzicht vertaald worden in de perspectiefnota. Afhankelijk van de financiële ruimte op het jaarlijkse ijkmoment, kunnen de onderwerpen onder of boven de streep uitkomen. Wij bieden de perspectiefnota jaarlijks aan de raad aan voor algemene beschouwingen, met als bijlage het kansen en investeringsoverzicht.

Hieronder benoemen we per programma de gerichte thema’s ter realisatie van de visie. Om scherpte in de formulering van de doelen aan te brengen hebben we deze afzonderlijk van elkaar gepresenteerd. Tegelijkertijd pakken we de doelen, zoals hiervoor aangegeven, in onderlinge samenhang op. Bijvoorbeeld de doelen gericht op groei (woningbouw, economie en mobiliteit) en leefomgevingskwaliteit (bloei). Of de thema’s ten aanzien van het versterken van de sociale samenhang in de kernen én het behoud van voorzieningen. Onder andere door het combineren van maatschappelijke en culturele functies in MFA’s, zoals bibliotheek-, onderwijs- of sportvoorzieningen.

Aansluitend gaan we in hoofdstuk 6 in op de financiële afwegingen die we daarbij hebben te maken, mede gelet op het uitgangspunt om onze solide financiële positie te behouden.